Volgens dierenarts Marco de Bruijn is de grens in zicht. “Je kunt je afvragen of het nog wel verantwoord is om zo door te gaan met de huidige Friezenfokkerij”. De zaal was hoorbaar en voelbaar onder de indruk van zijn ervaringen met het herstel van Friese paarden na een koliek-operatie.
Onder hen was ook Marije Steensma, samen met Bart Ducro belast met het onderzoek ‘Behoud van het Friese paard’. Esther Liano stelde haar de vraag of we het binnen de gesloten populatie op kunnen lossen. Daar moet het onderzoek antwoord op geven, maar Marije is hoopvol. “Ik denk dat het kan”. Het doel van haar onderzoek is om met heel veel DNA-informatie het instrumentarium aan te dragen waarmee fokkers veel effectiever en evenwichtiger de gevolgen van meerdere bekende en nog te ontdekken gendefecten kunnen voorkomen. Hoe mooi is het dat een jonge enthousiaste wetenschapper hier haar schouders onder gezet heeft en dat wij als fokkers dat instrumentarium in het verschiet hebben. Respect en waardering daarvoor!
Meer dan alleen erfelijke gebreken
Er wordt op verschillende plaatsen hard gewerkt aan de aanpak erfelijke gebreken bij het Friese paard. De presentatie van Marco tijdens de bijeenkomst van de Bond van Merriehouders laat echter zien dat het Friese inteeltprobleem meer is dan alleen erfelijke gebreken. Een slechtere eigen afweer tegen wormen en duidelijk meer problemen bij het herstel na een operatie zijn vrijwel zeker niet terug te voeren op gendefecten maar op inteeltdepressie als gevolg van verminderde heterozygotie in een sterk ingeteelde populatie. Kenmerken die gebaat zijn bij veel heterozygotie, zoals vitaliteit en levensduur, zijn per definitie niet fokvast en dus moeilijk selecteerbaar. Je kunt dan als fokkers niet meer doen dan verdere inteelttoename in de populatie zo laag mogelijk houden en nauwe inteelt bij paringskeuze beperken. Dat doen Friezenfokkers al.
Verantwoordelijkheid niet bij wetenschappers leggen
De inteeltdepressie, die dan nog gesignaleerd wordt, is een vast gegeven dat inherent is aan de flessenhals-geschiedenis van het ras. Het is aan de individuele Friezenfokker om af te wegen waar de grens ligt. Of ze voor lief willen nemen dat het paard dat zij nu op de wereld zetten een aantal erfelijke afwijkingen kan hebben en daarnaast o.a. een verhoogde kans heeft om niet te herstellen van een koliek-operatie, of verminderde afweer tegen spoelwormen. Fokkers hebben de neiging om naar de foktechnische leiding van hun stamboek te kijken, als het om de vraag gaat waar de grens moet liggen. Bestuur en Fokkerijraad leunen op hun beurt op de wetenschappers om de KFPS-leden de weg te kunnen wijzen. Daarmee leg je te veel verantwoordelijkheid bij Marije en Bart.
Fokker beslist
De individuele fokker weegt af en daar hoort de uiteindelijke verantwoordelijkheid ook te liggen. Dat kan voor de één heel anders zijn dan voor de ander. Het is verdedigbaar en het verdient respect als een fokker, met de informatie die nu beschikbaar is, zijn/haar uiterste best blijft doen om binnen de gesloten populatie Friezen op de wereld te zetten, waar de gebruiker lang en probleemloos van kan genieten. Tegelijkertijd is het verdedigbaar en verdient het respect als er Friezenfokkers zijn die de weg naar verbreding van hun fokkerij gaan verkennen, door op zoek te gaan naar fokdieren buiten de gesloten populatie.
Onder één KFPS paraplu
Het is voor iedereen het beste als dat onder dezelfde KFPS-paraplu naast elkaar zich verder kan ontwikkelen. Polarisatie ligt op de loer. Voorstanders van uitteelt die de schijnwerper op erfelijke afwijkingen zetten of tegenstanders die niets meer melden om verdere imagoschade te voorkomen. KFPS-leden kunnen er nu voor kiezen om niet met de rug naar de pioniers van de verbrede Friezenfokkerij te gaan staan, maar mee te denken en het met open vizier te benaderen. Daar is het ras het meest mee gebaat. Het kan en hoort naast elkaar te bestaan. Als er al hobbels zijn op het gebied van EU-verordeningen of statuten, dan zijn die op te lossen, als we dat willen.
Frank Houterman
Ook gepubliceerd in Phryso / januari 2024
